Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (16ος-17ος αι.)

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 16ος-17ος αι.

ΟΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΕΣ: 

Η Γερμανία και η Δανία, η μία εξαιτίας της διάλυσης της Άγιας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η άλλη λόγω των αδιάκοπων πολέμων με τους ισχυρούς γείτονές της, τους Σουηδούς, αναζητούν την ταυτότητά τους μέσα από τη λαϊκή λογοτεχνία στη Γερμανία και δια μέσου της εθνικής ιστορίας στη Δανία. Το “Volksbuch” απολαμβάνει εξαιρετική φήμη τον 16ο αιώνα. Οι ρομαντικοί το θεώρησαν ως δημιούργημα του λαϊκού πνεύματος και σήμερα εμφανίζεται μάλλον σαν λογοτεχνικό έργο που προοδευτικά κέρδισε την εύνοια ενός λαϊκού κοινού. Συχνά πρόκειται για συλλογές κωμικών ανεκδότων, που σκοπό είχαν να γελοιοποιήσουν τα ελαττώματα μικρών γερμανικών πόλεων.

ΦΑΟΥΣΤ

Η Ιστορία του Φάουστ που κυκλοφόρησε στη Φραγκφούρτη το 1587, γνωρίζει στους μεταγενέστερους λαμπρή επιτυχία. (…). Ασφαλώς ο ήρωας διακρίνεται από την αίσθηση της γνώσης που χαρακτηρίζει την Αναγέννηση, αλλά ακόμα ένας ολόκληρος κόσμος τον χωρίζει από το δημιούργημα του Γκαίτε, που θα τον κάνει σύμβολο του ανθρώπου, που αναζητά την αλήθεια και λαχταρά τη λύτρωση.

Ο σκοπός των έργων του Δανού Άντερς Σαίρενσεν Φεντέλ (1542-1616) ήταν η σταθεροποίηση της εθνικής συνείδησης της Δανίας και η οικοδόμηση πάνω σε στέρεες βάσεις μιας εθνικής λογοτεχνίας. Σ’ αυτόν οφείλεται, η μετάφραση, από τα λατινικά, του Gesta Danorum του Saxo Grammaticus, το 1575. Η μετάφραση αυτή ενισχύει το εθνικό αίσθημα των Δανών και προκαλεί τη γέννηση μιας λογοτεχνικής δανέζικης γλώσσας.

Η ΛΑΪΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Μια Τρίτη επίδραση (οι άλλες Κοσμική & Λόγια) γίνεται αισθητή στην

Gesta Danorum

ευρωπαϊκή λογοτεχνία: η επίδραση της λαϊκής παράδοσης, έκδηλη στο είδος του «άσματος», το οποίο καλλιεργούν συχνά οι ποιητές της εποχής: στην Γαλλία, ο Μάλρεμπ δεν το περιφρονεί καθόλου, ενώ στις Κάτω Χώρες αξιόλογη επιτυχία σημειώνουν οι συλλογές Adriean Poirters  τραγουδιών Ο κήπος των απολαύσεων της Φρισσίας (1621) του Γιαν Γιάνσζον Στάρτερ (περί τα1593-1626) και Το αηδόνι της Ζηλανδίας (1623) του Κατς. Σ’ αυτόν τον τομέα η ανώνυμη δημοτική ποίηση κατέχει μια πολύ σπουδαία θέση. Έτσι, οι Τσέχοι προβάλλουν μια διπλή ποιητική παράδοση: Αφενός το λαϊκό τραγούδι της υπαίθρου, που μιλά για ατομικά και οικογενειακά δράματα, και τη διαμαρτυρία του αγρότη απέναντι στο φεουδαρχικό θεσμό της αγγαρείας και στη στρατιωτική θητεία˙ αφετέρου μια αστική ποίηση με θέματα κυρίως σατιρικά και ερωτικά.

Η άνοδος του εμβλήματος, που «παντρεύει» μια συμβολική εικόνα με κάποιο γνωμικό, εγγράφεται επίσης στη σειρά της λαϊκής τέχνης. Το συγκέρασμα ζωγραφικής, χαρακτικής και λογοτεχνίας είναι πολύ εντυπωσιακό στα ολλανδικά γράμματα.. Στις νότιες Κάτω Χώρες, ο Άντριεν Πόιρτερς (1605-1674) θεωρείται κορυφαίος εκπρόσωπος αυτής της τάσης. Μέλος του τάγματος των Ιησουιτών, άφησε βιβλία με θρησκευτικά εμβλήματα, γραμμένα με λαϊκή τεχνοτροπία και εμποτισμένα από το πνεύμα της αντιμεταρρύθμισης(….). Τα κείμενα που συνοδεύουν εικόνες, γραμμένα σε στίχους ή σε πεζό λόγο, παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία χρησιμοποιώντας εναλλακτικά τόνους κωμικούς και σοβαρούς, δακρύβρεχτους και θριαμβευτικούς, δηκτικούς και επιδεικτικούς. Η πρώτη συλλογή του Adriean Poirters, Ματαιότης του κόσμου, κυκλοφόρησε στην Αμβέρσα το 1645. Για την 3η έκδοση το 1646, ο συγγραφέας το ανασκεύασε εκ βάθρων και το δημοσίευσε με τον καινούργιο τίτλο Αφαιρώντας το προσωπείο του κόσμου. Το δημοφιλέστερο αυτό έργο του Adriean Poirters παίρνει την τελική του μορφή με την 7η έκδοση του 1650, αλλά και μεταγενέστερα γνώρισε πάνω από 20 επανεκδόσεις, ως το τέλος του 19ου αιώνα.

Η διαχρονικότητα της φάρσας, θεατρικού είδους που χαρακτηρίζεται από το «χοντρό χιούμορ», αλλά και η διαμόρφωση και επικράτηση του ρεαλιστικού μυθιστορήματος είναι φαινόμενα που ανάγονται επίσης στη λαϊκή παράδοση. Το παραμύθι γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία, την Ιταλία αλλά και την Τσεχία.

saxo grammaticus

Η άνθηση του εμπορίου και των πόλεων ευνοεί εξάλλου, σε όλη την Ευρώπη, μια πολιτισμική ζωή στο περιθώριο των κέντρων εξουσίας. Στις σκανδιναβικές χώρες λ.χ. πολλές πολιτισμικές δραστηριότητες προωθούνται από τις συντεχνίες. (….) Επίσης παρωδείται η συμπεριφορά της άρχουσας τάξης και προβάλλεται μια εικόνα του κόσμου «από την ανάποδη», που κρατά από τις καρναβαλικές παραδόσεις του Μεσαίωνα.

ΠΗΓΕΣ

1. Βάρσος Γιώργος, Ιστορία της Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Από τον 6^ο έως τις αρχές του 18^ου αιώνα, εκδ. Ε.Α.Π., Πάτρα 1999.
2. Benoit Annick & Fontaine Gay (επιμ.), Ευρωπαϊκά Γράμματα: Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας Εκδ. Σοκόλη, μτφρ. Α. Ζηράς κ.ά., τ. Α, Αθήνα 1999 (Lettres Européenes: Histoire de la Literature Européene, 1992)
3. Benoit Annick & Fontaine Gay (επιμ.), Ευρωπαϊκά Γράμματα: Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας Εκδ. Σοκόλη, μτφρ. Α. Ζηράς κ.ά., τ. Β, Αθήνα 1999 (Lettres Européenes: Histoire de la Literature Européene, 1992).